houtsoorten voor groenhoutbewerking

Bij groenhoutbewerking draait alles om het omarmen van de natuurlijke eigenschappen van vers hout. De keuze van de juiste houtsoort is cruciaal, want elke boom heeft zijn eigen karakter: de hardheid, de nerf, de kleur en zelfs de geur beïnvloeden het snijproces en het uiteindelijke product. In Vlaanderen zijn we gezegend met diverse boomsoorten die uitstekend geschikt zijn voor dit prachtige ambacht.

Hier zijn enkele van de meest geschikte en veelvoorkomende houtsoorten die we bij Sponn.be vaak gebruiken en verkennen, en waarom ze zo geliefd zijn bij groenhoutbewerkers:

1. Els (Zwarte Els - Alnus glutinosa)

• Algemeen: De els is een boom die vaak te vinden is langs waterkanten en in vochtige gebieden, en is wijdverspreid in Vlaanderen.

• Eigenschappen voor Groenhoutbewerking: Zacht en Uniform: Els is relatief zacht met een zeer fijne, gelijkmatige nerf en weinig uitgesproken jaarringen. Dit maakt het uitzonderlijk gemakkelijk te snijden, zelfs voor beginners.
• Kleur: Versgezaagd heeft els een lichte, bijna witte tot lichtroze kleur die bij blootstelling aan lucht snel oranjerood verkleurt. Na het drogen wordt de kleur iets lichter en warmer.
• Stabiliteit: Redelijk stabiel tijdens het drogen, met minder neiging tot scheuren of kromtrekken dan sommige andere houtsoorten.
• Geschikt voor: Zeer geschikt voor lepels, kommen en fijn, gedetailleerd snijwerk.

2. Berk (Ruwe Berk - Betula pendula & Zachte Berk - Betula pubescens)

• Algemeen: Berken zijn sierlijke bomen die je overal in Vlaanderen tegenkomt, vaak op lichtere bodems.
• Eigenschappen voor Groenhoutbewerking: Gemakkelijk te bewerken: Berk is een relatief zachte houtsoort met een fijne, gelijkmatige nerf en een rechte draad, waardoor het goed snijdt in verse staat.
• Kleur: Meestal lichtgeel tot wit van kleur. Soms kan het "slaap" (lijnen of vlekken door schimmelinfectie) bevatten, wat donkere, decoratieve patronen creëert en zeer gewild is.
• Duurzaamheid (Kuksa's): Scandinavische tradities gebruiken berk (met name 'masur berk' of berken 'burls'/wortelknobbels) voor kuksa's vanwege de sterkte en weerstand tegen temperatuurverschillen na het drogen. De Vlaamse berk is ook een goede keuze hiervoor.
• Geschikt voor: Uitstekend voor lepels, kommen en vooral traditionele kuksa's. Het is een favoriet van veel lepel- en kuksa-snijders.

3. Es (Gewone Es - Fraxinus excelsior)

• Algemeen: De es is een krachtige boom die veel voorkomt in onze bossen en landschappen.
• Eigenschappen voor Groenhoutbewerking: Sterk en Buigzaam: Vers esdoornhout is relatief flexibel en taai, wat het prettig maakt om mee te werken, vooral voor items die enige veerkracht vereisen.
• Fijne Nerf: Heeft een lichte kleur en een fijne, gelijkmatige nerf die een gladde afwerking mogelijk maakt.
• Drogen: Droogt redelijk goed met minder neiging tot scheuren dan sommige andere hardhoutsoorten.
• Geschikt voor: Zeer goed voor lepels en ander keukengerei, waar duurzaamheid gewenst is. Het is ook geschikt voor stelen van gereedschap vanwege de taaiheid.

4. Esdoorn (Spaanse Aak - Acer campestre / Gewone Esdoorn - Acer pseudoplatanus)

• Algemeen: Esdoorns zijn veelvoorkomende bomen in Vlaanderen, zowel in bossen als in stedelijk groen.
• Eigenschappen voor Groenhoutbewerking: Hard en Dicht: Hoewel hardhout, laat esdoorn zich vers nog goed bewerken en is het bekend om zijn fijne, gelijkmatige textuur en rechte nerf.
• Kleur: Het spinthout is wit tot crèmekleurig, terwijl het kernhout lichtbruin kan zijn. Het heeft een heldere, schone uitstraling.
• Duurzaamheid: Zeer slijtvast na droging, waardoor het ideaal is voor gebruiksvoorwerpen die veel worden gebruikt.
• Geschikt voor: Uitstekend voor lepels, kommen, snijplanken en andere items waar een gladde afwerking en duurzaamheid gewenst zijn. Perfect voor gedetailleerd snijwerk.

5. Kers (Zoete Kers - Prunus avium)

• Algemeen: De kersenboom is een prachtige boom die in het voorjaar bloeit en in Vlaanderen veel te vinden is.
• Eigenschappen voor Groenhoutbewerking: Mooie Kleur: Kersenhout heeft een warme, roodbruine kleur die na verloop van tijd en blootstelling aan licht dieper en rijker wordt. Dit maakt elk stuk bijzonder esthetisch.
• Fijne Nerf: Het hout heeft een fijne, gelijkmatige nerf en is goed te bewerken in verse staat.
• Aromatisch: Sommige kersenhoutsoorten hebben een aangename geur tijdens het snijden.
• Duurzaamheid: Goede duurzaamheid voor binnenhuisgebruik, maar minder geschikt voor langdurig buitengebruik zonder behandeling.
• Geschikt voor: Prachtig voor lepels, kommen en decoratieve voorwerpen waar de warme kleur en fijne nerf tot hun recht komen.

6. Beuk (Fagus sylvatica)

• Algemeen: Beukenbossen zijn iconisch in Vlaanderen. Beuk is een veelvoorkomende en sterke boom.
• Eigenschappen voor Groenhoutbewerking: Hard & Sterk: Beuk is een hardhout dat in verse staat nog steeds goed te snijden is. Het droogt tot een zeer sterk en dicht hout.
• Fijne Nerf: Heeft een fijne, strakke nerf en een lichte, soms roze-achtige tint.
• Vormbaar: Het hout is, ook in verse staat, redelijk vormbaar en kan goede verbindingen maken.
• Drogen: Droogt relatief snel, maar heeft wel een grotere neiging tot scheuren en vervormen door de krimp. Goede controle van het droogproces is hier extra belangrijk.
• Geschikt voor: Zeer geschikt voor robuuste lepels, kommen, maar ook voor gereedschapsstelen en hamers waar stevigheid cruciaal is.

7. Notelaar (Walnoot - Juglans regia)

• Algemeen: De gewone walnootboom is te vinden in tuinen, parken en langs landwegen in Vlaanderen. Het hout is zeer gewild, zowel in de gedroogde als in de verse staat.
• Eigenschappen voor Groenhoutbewerking: Prachtige Kleur en Nerf: Notelaar staat bekend om zijn rijke, warme bruine tinten, variërend van lichtbruin tot diep chocoladebruin, vaak met prachtige donkere nerven en patronen. Dit geeft elk gesneden stuk een luxe uitstraling.
• Middelhout/Hardhout: Vers walnoot is relatief makkelijk te snijden, ondanks dat het droog een hardhout is. Het heeft een fijne tot middelfijne nerf en een goede bewerkbaarheid.
• Drogen: Walnoot kan gevoelig zijn voor scheuren en vervorming tijdens het drogen als het proces niet zorgvuldig wordt beheerd. Langzaam en gecontroleerd drogen is essentieel om de schoonheid van het hout te behouden.
• Aromatisch: Het hout heeft een karakteristieke, aangename geur tijdens het snijden.

8. Fruitbomen (Appel - Malus domestica, Peer - Pyrus communis, Pruim - Prunus domestica)

• Algemeen: Fruitbomen zijn natuurlijk overal in Vlaamse tuinen, boomgaarden en langs erven te vinden. Snoeiwerk of het rooien van oude bomen levert vaak prachtige stukken op.
• Eigenschappen voor Groenhoutbewerking: Dicht en Fijn: Fruitbomenhout is over het algemeen dicht, hard en heeft een zeer fijne, gelijkmatige nerf. Dit maakt het uitermate geschikt voor gedetailleerd snijwerk en een zijdezachte afwerking.
• Kleur: De kleuren variëren sterk per soort: appel is vaak lichtrood tot roodbruin, peer heeft een delicate roze-bruine tint, en pruim kan variëren van roodbruin tot dieppaars met soms donkere strepen. De kleuren worden dieper na oliën en drogen.
• Karakteristieke Draaiing: Oudere fruitbomen kunnen een warrige of gedraaide nerf hebben, wat unieke en uitdagende patronen oplevert voor de ervaren snijder.
• Drogen: Fruitbomenhout kan gevoelig zijn voor scheuren tijdens het drogen, vooral als de stukken te groot zijn. Langzaam drogen in gecontroleerde omstandigheden is essentieel.

9. Wilg (Salix-soorten)

• Algemeen: Wilgen zijn alomtegenwoordig in Vlaanderen, vooral langs waterlopen, beken en in vochtige weilanden. Ze zijn bekend om hun snelle groei en flexibele takken.
• Eigenschappen voor Groenhoutbewerking: Zeer Zacht en Licht: Wilg is een van de zachtste houtsoorten die hier te vinden is, waardoor het extreem gemakkelijk te snijden is wanneer het vers is. Het is ook zeer licht in gewicht.
• Flexibel: Verse wilgentakken zijn van nature zeer buigzaam, wat het een favoriet maakt voor mandenvlechtwerk en andere buigtechnieken.
• Fijne, Effen Nerf: Het hout heeft een zeer fijne, uniforme nerf en een lichte, bijna witte kleur.
• Drogen: Wilg krimpt aanzienlijk bij het drogen en kan gemakkelijk scheuren of vervormen als het niet correct wordt gedroogd. Het is essentieel om het hout direct na het snijden af te werken en langzaam te laten drogen.

De Rol van Hout in het Ambacht

Elke houtsoort brengt een unieke uitdaging en beloning met zich mee. Door te werken met hout uit onze eigen Vlaamse natuur, verbindt Sponn.be niet alleen met de traditie van groenhoutbewerking, maar ook met de lokale omgeving en de duurzame filosofie van het ambacht. Het is een eerbetoon aan de diversiteit van onze bomen en de schoonheid die we eruit kunnen snijden.

De Bron van ons Hout

Bij Sponn.be streven we ernaar om ons hout zoveel mogelijk lokaal en duurzaam te verkrijgen. Dit betekent vaak hout van bomen die omgevallen zijn door storm, die gesnoeid moesten worden voor veiligheid, of uit duurzaam beheerde bospercelen in de directe omgeving van Lede en Vlaanderen. Dit minimaliseert transport en geeft het hout een nog authentieker lokaal verhaal.

Het kiezen van de juiste houtsoort voor elk project is een deel van de kunst en de voldoening van groenhoutbewerking. Het is de samensmelting van de natuurlijke eigenschappen van de boom en de visie en vaardigheid van de ambachtsman.

Wil je zelf ervaren hoe het is om met deze prachtige houtsoorten te werken? Bekijk onze workshops groenhoutbewerking!